Baklava Kültürü

Dünya ve Gaziantep Baklava Kültürü

Türk yemeği denince kebap, tatlısı denince de baklava gelir akla. Özel günlerde dev tepsilerde kırk kat incecik yufkadan yapılan baklava dünyanın pek çok yerinde bilinen bir tatlıdır. Temel malzemesi nişastadır. Havanda ya da çeşitli şekillerde ezilmiş olan iç malzemesinin ardından sıcak olarak şerbeti eklenir.

Özellikle Orta Doğu ve Balkan ülkelerinde olmak üzere, dünyada bir çok çeşidine rastlamak mümkündür. İncecik yufkaların arasında ceviz, antep fıstığı, badem veya fındık konularak hazırlanır. Özel şerbeti en sıcak haliyle üzerine dökülür ve soğumasının ardından servis edilir. Oda sıcaklığından saklanması tavsiye edilen baklava, kış aylarında hafif ısıtılarak da tüketilebilir. Ustaları tarafından incecik açılan kırk kat yufka ile yapılır. İçerisinde konan malzemeler yöresel ve damak zevkine göre farklılıklar gösterir. Tek başına servis edilebileceği gibi yanında kaymak ya da dondurma da verilebilir. İç malzemesinin bol ve şerbetinin kıvamlı olması kalitesini gösterir.

Yaş ve kuru olmak üzere çok çeşitlidir. Fıstıklı, cevizli, kaymaklı, sütlü nuriye, şöbiyet ve sarma ilk akla gelenlerdir. Sadece şerbet eklenerek değil süt ve bal şerbeti ile yapılan türleri de mevcuttur.

Baklava Tarihçesi

Baklava kelimesi Türkçe kökenlidir ve eski Türkçe’de baklağu ya da baklağı olarak geçmektedir. Moğolca’dan gelen bağlamak anlamına gelen bayla sözcüğü Türkçe ek alarak zaman içerisinde değişmiş ve Baklava halini almıştır. Orta Asya kökenli bir türüdür, zaman içerisinde Osmanlı saray mutfağında çeşitlendirilmiş ve şimdiki halini almıştır.

Osmanlı’da bayramlarda, düğünlerde ve özel kutlamalarda en çok tercih edilen tatlı türü baklavadır. Bir tür zenginlik simgesi olan baklava sadece kutlamalarda değil çeşitli devlet törelerinde de karşımıza çıkar.

Osmanlı’larda 17. yüzyıl sonlarında her Ramazan ayının 15. gününde padişah tarafından Yeniçerilere tepsilerle baklava ikram edilirdi ve yapılan bu törene Baklava Alayı deniyordu. 18. yüzyılın başlarında ortaya çıkmış olan bu gelenek, padişah tarafından askerlerini hoş tutmak amacıyla yapılırdı. Her on askere bir sini olarak hazırlanarak, saray mutfağı önüne dizilerek servis edilirdi. Yeniçeri başı olan Silahtar Ağa’nın ilk siniyi almasından sonra bütün siniler Yeniçerilere verilirdi. Amirleri önde, sinileri taşıyan askerler arkada olarak kışlalarına giderlerdi.

Baklava denilince ilk akla gelen hiç şüphesiz Gaziantep’tir. Yaş ve kuru çeşitleriyle ünlü olan Gaziantep’in antep fıstığıyla yapılmış baklavaları en ünlü olan çeşididir. Yöresel olarak içerisine konanlar farklıdır. Güney Doğu Anadolu’da antep fıstığı, Karadeniz’de yapılan baklavalarda fındık, İç Anadolu’da ise çoğunlukla ceviz kullanılır. Ege’de yapılan baklavalar bademli hazırlanır, Trakya’da ise daha çok susam kullanılmaktadır. En çok rağbet göreni antep fıstıklı olan olsa da ekonomik nedenlerden ötürü cevizli olanlarına sıklıkla rastlanır.

Yurt dışında özellikle Avrupa’da yerleşik olan Türkler tarafından işletilen fabrikalar bulunmaktadır. Bunun yanı sıra Türkiye’deki üreticiler de yurt dışına baklava ihracatı yapmaktadırlar. Baklavanın belki de en çok sevildiği yerlerden biri Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan Teksas eyaletidir. 19. yüzyılda buraya göç eden Çek’ler tarafından getirilmiştir.

Sadece Türkiye’de değil Arap Yarımadası, Yunanistan, Arnavutluk, Makedonya, Hindistan, Afganistan ve Ermenistan’da da tercih edilen tatlılar arasındadır.

Kaynak